این نسخهها به کتابخانههای معروفی چون کتابخانه ملّی فرانسه، کتابخانه ملی اتریش، کتابخانه دانشگاه فرایبورگ، کتابخانه دانشگاه پرینستون، کتابخانه دانشگاه کمبریج و کتابخانه سلطنتی سنت پترزبورگ مربوط میشوند. آن طور که فارس نوشته، مبدع این اقدام در واقع یکی دیگر از کتابخانههای بزرگ دنیا یعنی کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی است.
حسین متقی، فهرستنگار این کتابخانه با راهاندازی پایگاه اینترنتی «نسخههای خطی»، این فهرستها را وارد دنیای اینترنت کرده است تا پژوهشگران و علاقهمندان، نقشه مناسبی از پراکندگی این نسخهها در جهان داشته باشند.
به گفته متقی، در این پایگاه اینترنتی علاوه بر انتشار فهرست نسخههای خطی کتابخانههای غربی، آثار کتابخانههای شرقی و به ویژه شبه قاره هند نیز آمده است.
از ایران فهرست نسخ خطی کتابخانههای مجلس، آیتالله گلپایگانی و آیتالله مرعشی نجفی در این پایگاه منتشر شده است و در مجموع حدود 200 فهرست خطی کتابخانههای جهان در همین پایگاه لینک داده شده است.
فهرستنگاران این نسخ خطی، مستشرقان سرشناسی هستند که در تاریخ شرقشناسی از آنها بهعنوان تأثیرگذار یاد میشود: فلوگل، بلوشه، گ. شوبرت، ادوارد براون، رینولد نیکلسون و دورن.
هدف متقی از راهاندازی این پایگاه که با نشانی www.manuscripts.ir قابل مشاهده است، بیش از هر چیز، دسترسی آسان به فهرستهاست، چرا که به گفته او این کار در ایران با پیچ و خمهای اداری همراه است؛
«اگر بخواهم مثلاً از فهرست نسخههای خطی کتابخانه ملی فرانسه نوشته بلوشه که در دانشگاه تهران هست، استفاده کنم باید بارها مکاتبه کنم. »
ظاهرا جریانی که در چند سال گذشته به راه افتاده و مدام بر اهمیت حفظ این نسخهها تاکید کرده است، سبب شده نسخهها به اشیایی موزهای تبدیل شده و حتی استفاده از فهرست آنها نیز به کاری دشوار بدل شود؛
هرچند که توجه بیش از پیش مسئولان به نسخههای خطی و تلاش برای حفظ این میراث گرانبها، بدون شک اتفاق حسنهای است. این توجه و تلاش تا آنجاست که شخص مقام معظم رهبری در چند سال گذشته به تنهایی حدود 10هزار نسخه خطی به کتابخانه آستان قدس رضوی اهدا کردهاند.
رئیس اداره مخطوطات سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در این باره میگوید: رهبر معظم انقلاب تاکنون بیش از 9 هزار و 700 عنوان نسخه خطی به کتابخانه آستان قدس رضوی اهدا کردهاند که اهدای این تعداد نسخه خطی در طول تاریخ وقف بیسابقه است.
به گفته سیدمحمدرضا فاضل هاشمی، حضرت آیتالله خامنهای این نسخ را از مجموعههای شخصی خریداری کردهاند و فهرستنویسی آنها هم شروع شده است: «تاکنون ۵ جلد از این فهرستها نوشته و آماده شده که ۲ جلد از آنها آماده انتشار است. انتظار میرود تمامی این نسخ اهدایی در ۹ جلد فهرست شوند.»
به نوشته پایگاه اینترنتی سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، در اردیبهشت سالجاری مجموعاً ۱۲ هزار و ۴۹ نسخه خطی به زبانهای فارسی، عربی و خارجی به این سازمان اهدا شده است.
کتابخانه آستان قدس رضوی با داشتن ۱۳ هزار و ۵۰۰ نسخه قرآن خطی و حدود یک هزار و ۴۰۰ نسخه قرآن چاپ سنگی، بینظیرترین مجموعه مصاحف شریفه در جهان است.
در این کتابخانه همچنین تصاویری رنگی از قرآنهای خطی منسوب به امامان شیعه نگهداری میشود.